Geschiedenis Martinuskerk deel 2

Pannerden.

Pannerden en omgeving is reeds sinds de oudheid bewoond. Dit is vooral aan de Rijn en de Waal te danken, via welke de Romeinen, Bataven, en Franken ons gebied binnen kwamen en hun sporen achter lieten. In de Bijlandse Waard zijn unieke Romeinse resten gevonden. Zeker is dat er sinds het jaar 1000 permanente bewoning was in de omgeving die wij nu kennen als Pannerden (uit die tijd stamt ook de eerst bekende naamsvermelding). Het toenmalige Pannerden was een nederzetting rondom een versterkt huis, later ook wel bekend als het kasteel Scathe of Bijland (Heukelumshof).

In 1284 werd Pannerden door de proost van Luik verkocht aan het kapittel van Emmerik en kort daarop in erfpacht uitgegeven aan Willem Doys, die ook het kasteel Scate of Byland bij Pannerden van de graaf van Kleef in leen had. Zijn kleindochter Sophia trouwde met Willem, heer/graaf van Bergh. Deze Willem werd daarmee in 1346 heer van Pannerden, dat tot 1801 een leen van de heren van huis Bergh bleef. In ca 1801 kocht Carel Herman van Nispen met mr. Hoevel de heerlijkheid Pannerden (goederen en rechten), die tot op dat moment in het bezit van de familie Bergh waren geweest. Aan de andere zijde van de toenmalige Rijn (nu Oude Rijn) tegenover Pannerden lag de buurtschap Leuffen. Dat gebied viel onder het Ambt Liemers en maakte tot 1816 deel uit van het voormalige hertogdom Kleef. Regels door de Gelderse Staten vastgesteld waren in Kleefs gebied niet bindend. In het Gelders-Kleefse grensgebied leidde dat met betrekking tot de aanleg van kribben in de (Oude) Rijn tussen het Berghse Hoofd in Pannerden en het iets verderop gelegen eilandje Kandia tot onenigheid tussen de Graaf van den Bergh en de dijkstoel van de Liemers. De onvrede over de bekribbing aan Liemerse kant bracht de Berghse lieden er toe, dat zij in de jaren 1681-1682 aan Kleefse zijde 'eenige kribben hebben wegh gehouwen ende het holt daer van doen verbranden'. De irritaties daarover bleven tussen beide partijen bestaan en in 1699 kwam dat tot een uitbarsting. Het jaar 1817 is een keerpunt, het (toen nog Pruisische) Gelders Eiland werd bij het Koninkrijk der Nederlanden gevoegd en Pannerden werd een zelfstandige gemeente.

Op 21 oktober 1879 verleende koning Willem III Pannerden een eigen gemeentewapen, waarop een steenoven centraal staat. Ook heeft Willem III de bouw van fort Pannerden mogelijk gemaakt, één van de belangrijkste forten van Nederland. In de twintigste eeuw zijn de twee meest belangwekkende gebeurtenissen de overstroming van 1926 en de Tweede Wereldoorlog. Bij beide gebeurtenissen heeft Pannerden flink geleden. In 1985 houdt Pannerden op te bestaan als zelfstandige gemeente.